“Neden hep benim başıma geliyor?” Kurban Psikolojisi Nedir?
“Neden Hep Benim Başıma Geliyor?” – Kurban Psikolojisinden Kurtulmanın Yolları
Hayatta bazen üst üste gelen olumsuzluklarla karşılaşırız. İşler ters gider, insanlar bizi hayal kırıklığına uğratır, talihsiz olaylar sanki peşimizde dolaşır. İşte tam bu noktada zihnimizde yankılanan o cümle belirir: “Neden hep benim başıma geliyor?”
Bu düşünce, zaman zaman hepimizin aklından geçebilir. Ancak bazı insanlar için bu bir düşünce olmaktan çıkar ve yaşamlarına yön veren bir inanca dönüşür. İşte bu, kurban psikolojisi olarak adlandırılan bir zihinsel tuzaktır. Peki, kurban psikolojisi nedir? Neden bazı insanlar bu bakış açısına daha yatkındır? Ve en önemlisi, bu döngüyü kırmak için neler yapabiliriz?
Kurban Psikolojisi Nedir?
Kurban psikolojisi, kişinin yaşadığı olumsuzlukları dış faktörlere bağlama, kendini çaresiz hissetme ve sürekli mağdur konumunda görme eğilimidir. Bu psikolojik durum, kişinin sorumluluk almasını engelleyebilir ve onu edilgen bir yaşam tarzına itebilir.
Kurban psikolojisinde olan bireyler şunları sıkça dile getirir:
• “Kimse bana yardımcı olmuyor.”
• “Hep beni kullanıyorlar.”
• “Ne kadar çabalarsam çabalayayım şansım yok.”
• “İnsanlar kötü, bana zarar vermek için uğraşıyorlar.”
Bu düşünce kalıpları, bireyin kontrolü kaybettiği hissini pekiştirir ve onu pasif bir şekilde olumsuz olayların kurbanı olmaya iter.
Kurban Psikolojisinin Nedenleri
Kurban psikolojisi genellikle çocukluk döneminde şekillenir. Kişinin erken yaşlarda yaşadığı travmalar, ebeveyn tutumları, öğretmen veya arkadaş ilişkileri, onun hayata bakış açısını belirleyebilir. Kurban rolüne yatkın olan bireyler genellikle:
1. Aşırı Koruyucu Ailelerde Büyümüş Olabilirler
• Çocukluk döneminde fazla korunan bireyler, sorunları çözme becerisi geliştirmekte zorlanabilir. Bu yüzden yetişkinliklerinde de sorumluluk almaktan kaçınarak dış dünyayı suçlamaya eğilimli olabilirler.
2. Özgüven Eksikliği Yaşayabilirler
• Kendine güveni düşük olan bireyler, başlarına gelen olumsuz olayları değiştiremeyeceklerine inanırlar. Bu da onların mücadele etmeyip mağdur rolüne girmelerine neden olabilir.
3. Travmatik Deneyimler Yaşamış Olabilirler
• İstismar, ihmal, terk edilme gibi deneyimler bireyin kendini çaresiz hissetmesine neden olabilir. Geçmişte gerçekten bir mağduriyet yaşamış bireyler, bu deneyimi genelleştirerek kendilerini hep mağdur olarak görebilirler.
4. Öğrenilmiş Çaresizlik İçinde Olabilirler
• “Ne yaparsam yapayım sonuç değişmiyor” düşüncesi, bireyin çözüm üretme motivasyonunu kırabilir. Bu öğrenilmiş çaresizlik, zamanla bir inanç haline gelir ve kişi farkında olmadan kendini tekrar eden bir döngüye hapseder.
Kurban Psikolojisinden Kurtulmanın Yolları
1. Sorumluluk Almayı Kabul Edin
Kurban psikolojisinde olan bireyler, hayatlarında olup biten her şeyi dışsal nedenlere bağlama eğilimindedir. Oysa kontrol edebileceğimiz şeyler her zaman vardır. Başınıza gelen olaylara farklı bir perspektiften bakarak hangi noktada sorumluluk alabileceğinizi belirlemeye çalışın.
2. İçsel Diyaloglarınıza Dikkat Edin
Zihninizde sık sık “Bunu asla başaramam”, “Ben hep şanssızım” gibi cümleler dolaşıyor mu? Eğer öyleyse, bu düşüncelerinizi yakalamaya çalışın ve yerine daha güçlü ifadeler koyun:
• “Bu benim elimde, çözüm üretebilirim.”
• “Yaşadıklarım zor olabilir ama ben güçlü biriyim.”
Kendi kendinize nasıl konuştuğunuz, hissettiklerinizi ve davranışlarınızı doğrudan etkiler.
3. Geçmişi Kabul Edin, Ancak Onun Esiri Olmayın
Geçmişinizde zor deneyimler yaşamış olabilirsiniz. Ancak bu deneyimler sizin kim olduğunuzu ve ne yapabileceğinizi belirlemek zorunda değil. Geçmişi değiştiremezsiniz, ama onun sizi nasıl etkileyeceğini kontrol edebilirsiniz.
4. Özgüveninizi Güçlendirin
Kurban psikolojisinden çıkmanın en etkili yollarından biri kendinizi güçlü hissetmektir. Küçük başarılar elde ederek özgüveninizi artırabilirsiniz. Yeni beceriler öğrenmek, sınırlarınızı genişletmek ve küçük adımlarla kontrolü ele almak bu konuda çok yardımcı olabilir.
5. Harekete Geçin
Ne kadar düşünürseniz düşünün, harekete geçmeden hiçbir şey değişmez. Bir şeyleri değiştirmek istiyorsanız, küçük de olsa bir adım atın. Şikâyet etmek yerine ne yapabileceğinizi düşünün.
6. Destek Almaktan Çekinmeyin
Bazen kendi başımıza değiştiremeyeceğimiz düşünce kalıplarımız olabilir. Bu noktada bir uzmandan destek almak, kurban psikolojisinden çıkış sürecinizi hızlandırabilir.
Sonuç
“Neden hep benim başıma geliyor?” sorusu, sizi kurban psikolojisinin içine hapseden bir düşünce tuzağı olabilir. Ancak unutmayın ki yaşadığınız olaylar üzerinde her zaman bir miktar kontrol sahibisiniz. Hayata nasıl baktığınız, yaşadığınız olayları nasıl anlamlandırdığınız, sizin mutluluğunuz ve huzurunuz için kritik bir faktördür.
Eğer kendinizi sürekli mağdur hissediyorsanız, bu durumun kökenini anlamak ve yeni bir bakış açısı geliştirmek, yaşam kalitenizi önemli ölçüde artıracaktır. Şans, yalnızca bir faktördür; asıl belirleyici olan sizin olaylara nasıl tepki verdiğinizdir.
Hayatınızı değiştirmek sizin elinizde!
Unutma! Yalnız değilsin.
Uzm. Klinik Psikolog Ferkan Ayyıldız Psikoloji Merkezi