Ülkemizde En Yaygın Psikolojik Rahatsızlıklar Nelerdir ve Neler Yapılması Gerekir?
Türkiye’de En Yaygın Psikolojik Rahatsızlıklar
Psikolojik rahatsızlıklar, bireylerin yaşam kalitesini etkileyen önemli sağlık sorunları arasında yer alır. Türkiye’de de bu rahatsızlıklar, hem bireysel hem toplumsal düzeyde ciddi etkiler yaratmaktadır. Kültürel, ekonomik ve sosyal faktörlerin birleşimi, belirli psikolojik rahatsızlıkların daha yaygın hale gelmesine neden olmaktadır. Bu yazıda, Türkiye’de en sık karşılaşılan psikolojik rahatsızlıkları ve bu rahatsızlıkların nedenlerini ele alacağım.
1. Depresyon
Depresyon, Türkiye’de en sık görülen ruh sağlığı sorunlarının başında gelmektedir. Modern yaşamın getirdiği stres, ekonomik belirsizlikler, ailevi ve toplumsal baskılar depresyonun yaygınlaşmasına katkıda bulunur. Özellikle kadınlar arasında depresyon görülme oranları erkeklere göre daha yüksektir. Toplumda depresyon hala yanlış anlaşılan bir konu olduğundan, birçok kişi profesyonel destek almak yerine bu durumu gizlemeyi tercih edebilmektedir.
2. Kaygı Bozuklukları
Kaygı bozuklukları, özellikle yoğun stres altında olan bireylerde sıkça rastlanır. Türkiye’deki hızlı toplumsal değişimler, ekonomik zorluklar ve gelecek kaygısı, bu rahatsızlığın artmasına neden olmaktadır. Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk ve sosyal fobi, en sık karşılaşılan kaygı bozuklukları arasında yer alır. Özellikle gençler arasında sınav kaygısı ve iş bulma stresi önemli bir tetikleyici faktördür.
3. Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
Türkiye gibi doğal afetlerin (örneğin, depremler) sık yaşandığı ve toplumsal çatışmaların geçmişte yer aldığı bir ülkede, travma sonrası stres bozukluğu yaygın bir sorundur. Travmatik bir olayın ardından bireyler, uzun süre bu olayı yeniden yaşıyor gibi hissedebilir, uyku sorunları yaşayabilir ve günlük işlevselliklerini kaybedebilir. TSSB, aynı zamanda aile içi şiddet, trafik kazaları ve çocukluk çağı travmalarından da kaynaklanabilir.
4. Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)
Obsesif-kompulsif bozukluk, toplumda yaygın görülen ancak genellikle yanlış anlaşılan bir başka rahatsızlıktır. OKB, bireylerin istenmeyen düşüncelerden kurtulmak veya belirli bir düzende hissetmek için tekrar eden davranışlar sergilemesine neden olur. Türkiye’de, özellikle dinsel ve kültürel inançlar, OKB semptomlarının farklı şekillerde ifade edilmesine yol açabilir. Örneğin, dini obsesyonlar bu rahatsızlığın sıkça görülen bir türüdür.
5. Somatizasyon Bozukluğu
Somatizasyon bozukluğu, bireylerin fiziksel bir neden olmaksızın sürekli bedensel şikayetlerde bulunmalarıyla karakterizedir. Türkiye’de, özellikle psikolojik rahatsızlıkların damgalanma korkusu nedeniyle fiziksel semptomlarla ifade edilmesi yaygındır. Baş ağrısı, mide rahatsızlıkları veya kronik yorgunluk gibi şikayetler, aslında altta yatan psikolojik sorunların bir göstergesi olabilir.
6. Bağımlılıklar
Türkiye’de madde bağımlılığı ve teknoloji bağımlılığı gibi sorunlar da giderek yaygınlaşmaktadır. Alkol ve madde bağımlılığı, özellikle büyük şehirlerde ve genç nüfusta artış göstermektedir. Bunun yanında, akıllı telefon ve internet kullanımının kontrolsüz bir şekilde artması, özellikle çocuklar ve gençler arasında ciddi sorunlara yol açmaktadır.
7. Bipolar Bozukluk
Duygu durum bozuklukları arasında yer alan bipolar bozukluk, Türkiye’de farkındalığın düşük olduğu ancak etkileri ciddi olan bir diğer rahatsızlıktır. Bireyler, depresif ve manik dönemler arasında gidip gelirken, hem kendileri hem de yakın çevreleri bu durumdan olumsuz etkilenebilir. Bipolar bozukluk genellikle erken yaşlarda ortaya çıksa da teşhis edilmesi zaman alabilir.
Sonuç
Türkiye’de psikolojik rahatsızlıklar, bireylerin yaşamını ve toplumsal ilişkilerini derinden etkileyen bir halk sağlığı sorunudur. Bu rahatsızlıkların yaygınlaşmasında, toplumsal stigma, ruh sağlığı hizmetlerine erişimdeki yetersizlikler ve psikolojik destek almanın hala bir “zayıflık” olarak algılanması önemli rol oynamaktadır.
Ruh sağlığını korumak ve bu rahatsızlıklarla başa çıkabilmek için erken teşhis ve tedavi çok önemlidir. Aynı zamanda, toplumda ruh sağlığı konusunda farkındalık yaratmak, bireylerin ihtiyaç duydukları desteği almalarını kolaylaştıracaktır.
Unutulmamalıdır ki, ruh sağlığı beden sağlığından ayrı düşünülemez. Zorlandığınızda bir uzmana danışmaktan çekinmeyin; unutmayın, destek almak bir güç göstergesidir.
Unutma! Yalnız değilsin.
Uzm. Klinik Psikolog Ferkan Ayyıldız Psikoloji Merkezi