Kleptomani (Hırsızlık Hastalığı) Nedir? Belirtileri ve Tedavileri Yöntemleri Nelerdir?
Kleptomani (Hırsızlık Hastalığı) Nedir? Ve Psikoterapi Süreci Nasıl İlerler?
Günlük yaşamda hırsızlık, genellikle yasa dışı ve ahlaka aykırı bir davranış olarak algılanır. Ancak bazı durumlarda bu davranış, bir hastalığın belirtisi olabilir. Eğer kişi çalmak istemediği hâlde, kendini bu davranıştan alıkoyamıyor ve sonrasında yoğun bir suçluluk duyuyorsa, bu durumun adı “kleptomani” olabilir.
Kleptomani Nedir?
Kleptomani, dürtü kontrol bozuklukları arasında yer alan psikiyatrik bir hastalıktır. Bu hastalığa sahip bireyler, çalmaya karşı yoğun bir dürtü hisseder ve bu dürtüyü engelleyemezler. Çaldıkları eşyalar genellikle maddi bir ihtiyaç için değildir; hatta çoğu zaman çalınan eşya kişinin işine yaramaz ya da değersizdir. Örneğin, bir mağazadan bir anahtar zinciri ya da bir marketten ufak bir kalem çalabilirler. Burada önemli olan, çalınan nesnenin değeri değil, çalma eyleminin getirdiği geçici rahatlamadır.
Kleptomani, toplumda nadir görülen bir durum gibi algılansa da, aslında düşündüğümüzden daha yaygındır. Ancak utanç, suçluluk duygusu ve damgalanma korkusu nedeniyle birçok kişi bu durumu gizlemeyi tercih eder.
Kleptomaninin Belirtileri Nelerdir?
Kleptomaniyi sıradan hırsızlık eylemlerinden ayıran bazı temel özellikler vardır:
1. Kontrol Edilemeyen Dürtüler: Kişi çalmadan önce yoğun bir gerginlik ve içsel sıkıntı yaşar.
2. Geçici Bir Rahatlama: Çalma eylemi sırasında ya da hemen sonrasında geçici bir haz ya da rahatlama hissi ortaya çıkar.
3. Pişmanlık ve Suçluluk Duygusu: Çalma eylemi sonrasında kişi genellikle yoğun bir suçluluk ve utanç hisseder.
4. Maddi Kazanç Hedeflenmez: Kleptomanik bireylerin çaldıkları eşyalar genellikle ihtiyaç duyulmadığı ya da kullanılmadığı için farklı bir anlam taşır.
Bu belirtiler, kleptomaninin sıradan bir alışkanlık ya da ahlaki zayıflık değil, tedavi gerektiren bir psikiyatrik bozukluk olduğunu gösterir.
Kleptomani Neden Oluşur?
Kleptomaninin kesin nedeni henüz tam olarak bilinmese de, birçok uzman bu durumun biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığını düşünmektedir. Bazı potansiyel nedenler şunlardır:
• Beyindeki Kimyasal Dengesizlikler: Özellikle serotonin seviyesindeki düzensizlikler, dürtü kontrolünü etkileyebilir.
• Travmalar: Çocuklukta yaşanan travmatik deneyimler, kleptomaninin gelişmesine katkıda bulunabilir.
• Aile Öyküsü: Ailede depresyon, anksiyete ya da başka dürtü kontrol bozuklukları bulunan bireylerde kleptomani daha sık görülür.
Kleptomani Tedavi Edilebilir mi?
Evet, kleptomani tedavi edilebilir bir bozukluktur. Ancak bu süreç zaman, sabır ve profesyonel destek gerektirir.
Psikoterapi Süreci Nasıl İlerler?
Kleptomaninin tedavisinde en etkili yöntemlerden biri psikoterapidir. Psikoterapi süreci genellikle şu adımları içerir:
1. Değerlendirme ve Tanı: Tedavi sürecinin ilk aşamasında, bireyin davranışları, duyguları ve geçmiş yaşam öyküsü detaylı bir şekilde değerlendirilir. Amaç, kleptomaniye yol açan nedenleri anlamaktır.
2. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kleptomani tedavisinde en sık kullanılan yaklaşımlardan biri BDT’dir. Bu terapide, bireyin çalma davranışını tetikleyen düşünce kalıpları ve duygular üzerinde çalışılır. Örneğin, “Bu eşyayı çalmak beni daha iyi hissettirecek” gibi işlevsiz düşünceler yerine daha sağlıklı düşünce kalıpları oluşturulmaya çalışılır.
3. Dürtü Kontrol Teknikleri: Bireyin dürtülerini tanıması ve bu dürtüleri kontrol altına alması için özel teknikler öğretilir. Örneğin, çalma dürtüsü geldiğinde kendini başka bir aktiviteye yönlendirme gibi.
4. Destek Grupları ve Aile Desteği: Kleptomani tedavisinde sosyal destek oldukça önemlidir. Aile bireylerinin ve yakın çevrenin anlayışlı ve destekleyici bir yaklaşım sergilemesi, bireyin iyileşme sürecini olumlu etkiler.
5. Gerekirse İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda psikoterapiye ek olarak ilaç tedavisi de uygulanabilir. Özellikle serotonin seviyesini düzenleyen antidepresanlar bu süreçte etkili olabilir.
Kleptomaniye Sahip Bireyler İçin Öneriler
• Kendinizi Suçlamayın: Kleptomani bir seçim değil, bir hastalıktır. Bu nedenle kendinize karşı nazik ve anlayışlı olun.
• Profesyonel Destek Alın: Bir uzmana başvurarak tedavi sürecine bir an önce başlayın.
• Stres Yönetimine Önem Verin: Stres ve kaygı, dürtülerinizi tetikleyebilir. Yoga, meditasyon gibi rahatlama teknikleri bu süreçte size yardımcı olabilir.
Sonuç
Kleptomani, bireyin hayat kalitesini olumsuz etkileyen ancak tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Bu süreçte en önemli adım, bir uzmandan yardım almak ve bu rahatsızlığın üstesinden gelebileceğinize inanmanızdır. Unutmayın, siz bu durumun esiri olmak zorunda değilsiniz. Doğru destekle, kontrolü yeniden elinize alabilirsiniz.
Psikolojik destek ve terapi süreçleri hakkında daha fazla bilgi almak için bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.
Unutma! Yalnız değilsin.
Uzm. Klinik Psikolog Ferkan Ayyıldız Psikoloji Merkezi