Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi Süreci!
Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi ile Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) Tedavisi
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında en sık rastlanan nörogelişimsel bozukluklardan biridir. DEHB, dikkat dağınıklığı, dürtüsellik ve hiperaktivite gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, çocukların günlük yaşamlarında, okul başarılarında ve sosyal ilişkilerinde zorluklar yaşamasına neden olabilir. Tedavi edilmediğinde bu sorunlar, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde de devam edebilir. Bu nedenle, DEHB’nin erken dönemde tanı konulması ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması büyük önem taşır.
DEHB’nin tedavisinde ilaçlar yaygın olarak kullanılsa da davranış terapileri de oldukça etkili bir yaklaşımdır. Bu tedavi yöntemlerinden biri olan Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi (BDOT), çocukların DEHB semptomlarıyla başa çıkmalarında önemli bir rol oynar. BDOT, çocukların hem duygusal hem de bilişsel becerilerini oyun aracılığıyla geliştirmeyi hedefleyen bir terapi türüdür.
Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisinin Temelleri
Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) prensiplerine dayanır, ancak çocukların dünyasında oyunun merkezi rolünü dikkate alarak uyarlanmıştır. Oyun, çocukların duygularını ifade etmeleri, problem çözme becerilerini geliştirmeleri ve sosyal ilişkilerde kendilerini daha iyi anlamaları için doğal bir araçtır. Oyun terapisi ile çocuklar hem duygu düzenleme becerilerini öğrenir hem de düşünce ve davranışlarını daha iyi yönetebilir.
BDOT, DEHB olan çocuklarda şu alanlarda etkili olabilir:
- Dikkat Yönetimi: Oyun sırasında çocuklar, belirli bir hedefe odaklanarak dikkati sürdürme yeteneklerini geliştirir. Terapist, oyunun yapısını kontrol ederek çocuğun dikkatini odaklamasına yardımcı olur ve bu beceriyi günlük yaşamda nasıl kullanabileceğini öğretir.
- Davranış Kontrolü: DEHB’li çocuklar, genellikle dürtülerini kontrol etmekte zorlanır. Oyun terapisi sırasında, çocukların bu dürtüleri nasıl kontrol edebilecekleri öğretilir. Örneğin, sabırlı olmayı gerektiren oyunlar, çocuklara bekleme ve kontrol becerisi kazandırır.
- Sosyal Beceriler: DEHB’li çocuklar, sosyal ilişkilerde zorluklar yaşayabilir. Oyun terapisi, çocukların empati kurma, iş birliği yapma ve başkalarının duygularını anlama gibi sosyal becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.
- Duygu Düzenleme: DEHB ile ilişkili olarak çocuklar sıklıkla yoğun duygusal tepkiler verebilir. BDOT, çocukların bu duygusal tepkilerini fark etmelerine ve daha uygun bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur. Oyun, çocukların duygularını keşfetmeleri ve onları sağlıklı yollarla ifade etmeleri için güvenli bir ortam sağlar.
Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisinin Süreci
BDOT, bireysel olarak çocuklarla veya aileleriyle birlikte uygulanabilir. Terapi süreci, genellikle birkaç aşamadan oluşur:
1. Değerlendirme: Terapi sürecinin ilk adımı, çocuğun DEHB belirtilerini ve hangi alanlarda zorlandığını anlamaktır. Bu aşamada, terapist çocuğun dikkat becerileri, dürtüsellik düzeyi ve sosyal ilişkilerini değerlendirir.
2. Hedef Belirleme: Değerlendirme sonucunda, çocuğun ihtiyaçlarına göre terapi hedefleri belirlenir. Örneğin, dikkat süresini artırmak, dürtü kontrolünü geliştirmek veya sosyal becerileri güçlendirmek gibi spesifik hedefler belirlenir.
3. Oyun Temelli Müdahale: Terapist, belirlenen hedeflere ulaşmak için oyunları kullanır. Bu süreçte, oyunlar çocuğun yaşına, ilgi alanlarına ve terapinin amacına uygun olarak seçilir. Oyunlar sırasında çocuklar, terapistin yönlendirmesiyle duygularını ve düşüncelerini ifade eder, problem çözme becerilerini kullanır ve yeni davranışlar geliştirir.
4. Genelleme: Terapinin son aşamalarında, çocukların terapi sırasında öğrendikleri becerileri gerçek hayata aktarmaları teşvik edilir. Bu süreçte, ailelerin de terapiye dahil edilmesi ve çocuğun evde veya okulda bu becerileri kullanmasına destek olunması önemlidir.
Aile Katılımının Önem
DEHB tedavisinde ailelerin de sürece aktif olarak katılması büyük önem taşır. Aileler, oyun terapisi sırasında çocuklarının davranışlarını gözlemleyebilir ve evde nasıl destek olacakları konusunda terapistten rehberlik alabilir. Ayrıca, aile katılımı sayesinde çocukların terapide kazandığı beceriler, günlük yaşamda daha etkili bir şekilde kullanılabilir.
Sonuç
Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi, DEHB’li çocukların dikkat, dürtü kontrolü, sosyal beceriler ve duygu düzenleme alanlarında gelişim göstermelerini sağlayan etkili bir tedavi yöntemidir. Oyun aracılığıyla çocuklar, DEHB’nin neden olduğu zorluklarla başa çıkma becerilerini kazanırken, ailelerinin de desteğiyle günlük yaşamlarında daha başarılı olabilirler. Bu terapinin bireyselleştirilmiş yapısı, her çocuğun ihtiyaçlarına özel olarak uyarlanmasını mümkün kılar ve çocukların kendi potansiyellerini keşfetmelerine yardımcı olur.
Unutma! Yalnız değilsin.
Uzm. Klinik Psikolog Ferkan Ayyıldız Psikoloji Merkezi